空間の回転行列

 空間xyz座標での,各軸のまわりの回転は平面の回転の簡単な拡張である.回転前のベクトルの座標を  (x, y, z),回転後のベクトルの座標を  (x', y', z') とする.


 z軸のまわりの回転ではz軸方向には変化しないので, z'=z である.座標軸を固定してベクトルを動かす,能動的回転の回転行列は平面の場合には「平面の回転行列 2」の(1)式であったから


 \begin{align}
\begin{pmatrix} x' \\ y ' \\ z' \end{pmatrix} =
\begin{pmatrix} \cos\theta & -\sin\theta & 0 \\ \sin\theta &  \cos\theta  & 0 \\ 0& 0& 1\end{pmatrix} 
\begin{pmatrix} x \\ y  \\ z \end{pmatrix}  \tag{1} \label{1}
\end{align}


となる.


 x軸のまわりの回転は \eqref{1} で  z\to x,\ x\to y,\ y\to z および  z'\to x',\ x'\to y',\ y'\to z' とすればよい.


 \begin{align}
\begin{pmatrix} y' \\ z ' \\ x' \end{pmatrix} =
\begin{pmatrix} \cos\theta & -\sin\theta & 0 \\ \sin\theta &  \cos\theta  & 0 \\ 0& 0& 1\end{pmatrix} 
\begin{pmatrix} y \\ z  \\ x \end{pmatrix} 
\end{align}


並べかえると


 \begin{align}
\begin{pmatrix} x' \\ y ' \\ z' \end{pmatrix} =
\begin{pmatrix} 1 & 0 & 0 \\ 0 & \cos\theta & -\sin\theta  \\ 0 & \sin\theta &  \cos\theta  \end{pmatrix} 
\begin{pmatrix} x \\ y  \\ z \end{pmatrix}  \tag{2} \label{2}
\end{align}


になる.y軸のまわりの回転は \eqref{2} に対して z\to x,\ x\to y,\ y\to z および  z'\to x',\ x'\to y',\ y'\to z' とする.結果は


 \begin{align}
\begin{pmatrix} x' \\ y ' \\ z' \end{pmatrix} =
\begin{pmatrix} \cos\theta & 0 & \sin\theta  \\  0 & 1 & 0 \\  -\sin\theta & 0 &  \cos\theta  \end{pmatrix} 
\begin{pmatrix} x \\ y  \\ z \end{pmatrix}  \tag{3} \label{3}
\end{align}


である.