ロドリゲスの回転公式(クォータニオンによる説明 その1)

 2つの単位ベクトル  \mathbf{r},\  \mathbf{p} のなす角を  \theta/2 とする.次の2つの量を定義する.


 \begin{align}
  \xi_0 = \mathbf{r}\cdot\mathbf{p} = \cos\frac{\theta}{2},\quad
  \boldsymbol{\xi} = \mathbf{r}\times \mathbf{p} \equiv \mathbf{n} \sin\frac{\theta}{2}
\tag{1} \label{1}
\end{align}


これから


 \begin{align}
  \xi_0^2 + \xi^2 = 1,\quad \xi^2 \equiv |\boldsymbol{\xi}|^2
\end{align}


を満たす.  \mathbf{p}


 \begin{align}
  \xi_0 \mathbf{r} + \boldsymbol{\xi}\times\mathbf{r} &= (\mathbf{r}\cdot\mathbf{p})\mathbf{r} +(\mathbf{r}\times \mathbf{p} )\times \mathbf{r} \\\\
  &=  (\mathbf{r}\cdot\mathbf{p})\mathbf{r}  - (\mathbf{r}\cdot\mathbf{p})\mathbf{r} + |\mathbf{r}|^2\mathbf{p} \\\\
  &= \mathbf{p}
\end{align}


のように表される.


 次に,単位ベクトル  \mathbf{p},\ \mathbf{s} の関係として


 \begin{align}
  \xi'_0 = \mathbf{p}\cdot\mathbf{s}, \quad \boldsymbol{\xi}'=\mathbf{p}\times\mathbf{s} \tag{2} \label{2}
\end{align}


であるとする.まず


 \begin{align}
  \boldsymbol{\xi}' \times (\boldsymbol{\xi}\times\mathbf{r}) &=  (\boldsymbol{\xi}' \times \boldsymbol{\xi})\times\mathbf{r}
  -(\boldsymbol{\xi}'\cdot\boldsymbol{\xi})\mathbf{r} + (\boldsymbol{\xi}\cdot\mathbf{r})\boldsymbol{\xi}' \\\\
  &=   (\boldsymbol{\xi}' \times \boldsymbol{\xi})\times\mathbf{r}  -(\boldsymbol{\xi}'\cdot\boldsymbol{\xi})\mathbf{r} 
\end{align}


であることに注意すると


 \begin{align}
  \mathbf{s} &= \xi'_0 \mathbf{p} + \boldsymbol{\xi}'\times \mathbf{p} \\\\
  &= \xi'_0 (\xi_0 \mathbf{r} + \boldsymbol{\xi}\times\mathbf{r}) + \boldsymbol{\xi}' \times (\xi_0\mathbf{r} + \boldsymbol{\xi}\times\mathbf{r}) \\\\
  &= \xi'_0 \xi_0 \mathbf{r} - (\boldsymbol{\xi}'\cdot\boldsymbol{\xi})\mathbf{r}  + \xi_0 (\boldsymbol{\xi}'\times\mathbf{r})
  + \xi'_0 \boldsymbol{\xi}\times \mathbf{r} + (\boldsymbol{\xi}'\times\boldsymbol{\xi})\times \mathbf{r} \\\\
  &\equiv \xi''_0 \mathbf{r} + \boldsymbol{\xi}''\times \mathbf{r}
\end{align}


 \begin{align}
  \xi''_0 = \xi'_0 \xi_0 - \boldsymbol{\xi}'\cdot\boldsymbol{\xi},\quad
  \boldsymbol{\xi}'' = \xi_0 \boldsymbol{\xi}' + \xi'_0 \boldsymbol{\xi} + \boldsymbol{\xi}'\times\boldsymbol{\xi} \tag{3} \label{3}
\end{align}


である.さらに


 \begin{align}
  \boldsymbol{\xi}'\cdot\mathbf{r} = (\mathbf{p}\times\mathbf{s})\cdot \mathbf{r} = (\mathbf{r}\times\mathbf{p})\cdot\mathbf{s}
  = [\mathbf{r}\times(\boldsymbol{\xi}\times\mathbf{r})]\cdot\mathbf{s} =\boldsymbol{\xi}\cdot\mathbf{s}
\end{align}


 \begin{align}
  (\boldsymbol{\xi}'\times\boldsymbol{\xi})\cdot\mathbf{r} = -[\boldsymbol{\xi}\times(\mathbf{p}\times\mathbf{s})]\cdot\mathbf{r}
  = -(\boldsymbol{\xi}\cdot\mathbf{s})(\mathbf{p}\cdot\mathbf{r}) + (\boldsymbol{\xi}\cdot\mathbf{p})(\mathbf{s}\cdot\mathbf{r})
  = -\xi_0 (\boldsymbol{\xi}\cdot\mathbf{s})
\end{align}


を使うと


 \begin{align}
  \boldsymbol{\xi}''\cdot\mathbf{r} = \xi_0 \boldsymbol{\xi}'\cdot\mathbf{r} +  (\boldsymbol{\xi}'\times\boldsymbol{\xi})\cdot\mathbf{r} 
  = \xi_0 (\boldsymbol{\xi}\cdot\mathbf{s}) - \xi_0 (\boldsymbol{\xi}\cdot\mathbf{s}) =0
\end{align}


である.これから


 \begin{align}
  \mathbf{r}\cdot\mathbf{s} &= \xi''_0 + \mathbf{r}\cdot(\boldsymbol{\xi}''\times\mathbf{r}) = \xi''_0 = \cos\frac{\theta''}{2}  \tag{4} \label{4} \\\\
  \mathbf{r}\times\mathbf{s} &=\mathbf{r}\times(\boldsymbol{\xi}''\times\mathbf{r}) = \boldsymbol{\xi}'' - (\mathbf{r}\cdot\boldsymbol{\xi}'')\mathbf{r} = \boldsymbol{\xi}'' = \mathbf{n}''  \sin\frac{\theta''}{2} \tag{5} \label{5}
\end{align}


となる.よって  \mathbf{r} \mathbf{s} の間にも同じ関係がある.


 まとめると,単位ベクトル  \mathbf{r},\ \mathbf{p} の間に \eqref{1} の関係があり,単位ベクトル  \mathbf{p}, \ \mathbf{s} の間に \eqref{2} の関係があると,単位ベクトル  \mathbf{r}, \ \mathbf{s} の間にも同様な関係 \eqref{4}, \eqref{5} がある.